Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi (VBTS), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından 2017’de yürürlüğe alınan ve Borsa İstanbul’da yüksek dalgalanma yaşayan hisselere yönelik uygulanan bir dizi önlem paketidir. Bu sistem, yatırımcıları manipülatif işlemler ve ani fiyat hareketlerinden koruma amacı taşır. Sistemde uygulanan tedbir türleri arasında kredili işlem yasağı, brüt takas, emir paketi, tek fiyat yöntemi ve internet emir yasağı yer alır.
SPK’dan yeni yılın ilk tedbir listesi: 2025 Mayıs güncellemesi
2025 yılı itibarıyla alınan kararlar doğrultusunda, SPK tarafından birçok hisseye yönelik kısıtlamalar devreye alındı. VBTS kapsamında en çok karşılaşılan tedbir, kredili işlem yasağı oldu. Öte yandan bazı şirketlerin hisseleri için brüt takas ve emir paketi gibi ek kısıtlamalar da uygulamaya konuldu.
Kredili işlem yasağı getirilen şirketler
Yeni listede yer alan şirketlerden bazıları yalnızca kredili işlemlerden men edilirken, bazıları hem bu yasakla hem de brüt takas ve emir kısıtlamalarıyla karşı karşıya kaldı. Mayıs ayında bu tedbirlere tabi olan şirketlerden öne çıkanlar şunlardır:
- SKTAS – Söktaş Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- BULGS – Bulls Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- DERHL – Derlüks Yatırım Holding A.Ş.
- SONME – Sönmez Filament Sentetik İplik ve Elyaf Sanayi A.Ş.
- CRDFA – Creditwest Faktoring A.Ş.
- OYAYO – Oyak Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- VANGD – Vanet Gıda Sanayi A.Ş.
- DAGHL – Dagi Yatırım Holding A.Ş.
- YAPRK – Yaprak Süt ve Besi Çiftlikleri A.Ş.
Bu şirketlere uygulanan tedbirlerin başlama ve bitiş tarihleri değişkenlik gösterirken, uygulama süreleri genellikle 15 ila 30 gün arasında değişiyor.
Brüt takas ve emir paketi uygulanan hisseler
Bazı hisselerde yalnızca kredili işlem yasağı değil, aynı zamanda brüt takas ve emir paketi kısıtlamaları da uygulanıyor. Bu uygulamalarla birlikte yatırımcılar, daha sınırlı işlem imkanlarına sahip oluyor. 2025 Mayıs ayında bu kapsamda dikkat çeken hisselerden bazıları şunlardır:
- VKING – Viking Kağıt ve Selülöz A.Ş.
- IEYHO – Işıklar Enerji ve Yapı Holding A.Ş.
- CEMTS – Çemtaş Çelik Makina Sanayi A.Ş.
- SMRVA – Sümer Varlık Yönetim A.Ş.
- VKFYO – Vakıf Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı A.Ş.
- DAGHL – Dagi Yatırım Holding A.Ş.
Bu hisselerle ilgili olarak emirlerin yalnızca belirli formatlarda verilmesine izin veriliyor ve işlem sırasında daha fazla teminat gereksinimi doğabiliyor.
Yatırımcılar neden etkileniyor?
Alınan önlemler, yatırımcılar arasında sıklıkla bir tür ceza olarak görülse de SPK yetkilileri, asıl amacın piyasada sağlıklı fiyat oluşumunu temin etmek olduğunu vurguluyor. Bu kapsamda “Volatilitenin yüksek olduğu dönemlerde bireysel yatırımcılar daha fazla zarar riskiyle karşı karşıya kalıyor.” denilerek düzenlemenin korunmaya yönelik olduğu ifade ediliyor.
Tedbirlerin süresi ve güncel duyurular
Her hisseye uygulanan tedbir süresi farklılık gösterebiliyor. Ancak genel olarak bu süreler SPK ve Borsa İstanbul tarafından belirleniyor ve resmi internet sitelerinden güncel olarak yayınlanıyor. Yatırımcıların portföylerindeki hisseler için tedbir başlangıç ve bitiş tarihlerini yakından takip etmeleri öneriliyor. Özellikle işlem stratejilerini bu kısıtlamalara göre şekillendirmek, risk yönetimi açısından kritik önem taşıyor.
SPK’nın düzenleyici rolü devam ediyor
VBTS sistemi, Türkiye sermaye piyasalarında bireysel yatırımcının daha adil ve şeffaf bir piyasada işlem yapmasını sağlamak amacıyla kritik bir işlev görüyor. 2025 yılı listesiyle birlikte SPK’nın bu konudaki hassasiyetinin sürdüğü bir kez daha ortaya konmuş oldu. Özellikle sert fiyat hareketlerinin görüldüğü dönemlerde sistemin etkinliği dikkat çekiyor.
