İçinde bulunduğu her dönemde toplumsal adaleti, emek mücadelesini ve özgürlükleri savunan Edip Akbayram, müzik kariyerini sürekli bu değerler üzerine inşa etti. Halk müzik motiflerini rock ve batı müzik unsurlarıyla harmanlayan sanatçı, kendine özgü tarzıyla milyonlarca dinleyiciye ulaştı.
1970’lerden itibaren öne çıkan Akbayram, “Aldırma Gönül” ve “Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz” gibi eserleriyle hafızalara kazındı ve bu şarkılarıyla Altın Plak ödüllerine layık görüldü.
Müzik yolculuğu
Sanatçının şöhreti, 1972 yılında “Kükredi Çimenler” adlı şarkısıyla Altın Mikrofon yarışmasını kazanmasıyla başladı. Daha sonra Aşık Mahzuni Şerif, Pir Sultan Abdal ve Karacaoğlan gibi halk ozanlarının eserlerine kendi yorumunu kattı. 1974 yılında kurduğu Dostlar Orkestrası ile birlikte farklı müzikal denemelere imza attı.
Sanat hayatı boyunca 250’den fazla ödül kazanan Akbayram, şarkılarında her zaman halkın sesi olma misyonunu sürdürdü.
Zorlu dönemler ve yasaklar
Edip Akbayram, 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında yasaklı sanatçılar listesine alındı ve şarkılarının TRT’de yayınlanması 1981-1988 yılları arasında yasaklandı. Ancak bu yasaklara rağmen sanatçı, mücadelesinden ve sanatından vazgeçmedi.
1990’lardan itibaren müzik kariyerine hız kesmeden devam etti ve “Güzel Günler Göreceğiz” gibi şarkılarla milyonlara umut aşılamayı sürdürdü.
Muhalif düruşu ve söylemleri
Toplumsal olaylara duyarlılığıyla bilinen Edip Akbayram, Gezi Davası’nda tutuklananlar için adalet çağrısında bulunmuş ve 1 Mayıs gibi emek günlerinde her zaman işçi sınıfının yanında olmuştu.
Sanatçı, 2023 seçim sürecinde tek adam rejimine karşı durduğunu belirterek Millet İttifakı’na desteğini açıklamıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın muhalif sanatçılara “sanatçı müsveddesi” demesine ise şu cevabı vermişti:
“Bizlere müsvedde diyorlar. Evde oturdum bilanço yaptım; 50 yıllık sanat yaşamımdan 10-12 cumhurbaşkanı, 8-10 başbakan ve sayısız bakan gelmiş geçmiş. Sanatçı müsveddeleri ise eğilmeyen, doğruların peşinde koşan insanlar. Ben bunu bir onur olarak kabul ediyorum.”
Şair duyarlılığıyla müzik yapmak
Sanatçının 1995 yılında Can Yüel’in “Bizim Deniz” şiirini yorumlaması hakkında yaptığı açıklama, onun sanatının politik ve toplumsal boyutunu bir kez daha gözler önüne serdi:
“12 Mart, gençliğimizi, düşüncelerimizi, kitaplarımızı, aydınlarımızı, en önemlisi demokrasimizi asker süngüsü altında işkenceye sokan bir dönemdir. 12 Mart ve 12 Eylül’ün sindirdiği halk, hâlâ kimliğini ve kişiliğini tam anlamıyla bulamamıştır. Gencecik insanlar iplere çamaşır dizilir gibi dizilmişlerdir.”
Sanat dünyasına vedası
29 Aralık 1950’de Antep’te doğan Edip Akbayram, 2 Mart 2025 tarihinde, tedavi gördüğü Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde hayatını kaybetti. 9 Ocak’ta iç kanama şüpheleriyle hastaneye kaldırılan sanatçı, bir gün sonra ameliyat edilmişti.
Akbayram’ın ardında, sadece unutulmaz şarkılar değil, halkın sesi olmanın ne demek olduğunu hatırlatan bir miras bırakmış oldu.
En bilinen albümleri
Edip Akbayram (1974)
Nice Yıllara Gülüm (1982)
Aldırma Gönül (1984)
Dün ve Bugün (1998)
Senden Haber Yok (2008)
